به گزارش روابط عمومی فرمانداری یزد؛ «علیرضا عرشیان» بخشدار زارچ در مقاله‌ای با عنوان «تأملی در مفهوم توسعه» بر بهره‌مندی از ظرفیت‌های بومی مناطق برای رسیدن به توسعه متوازن و پایدار تأکید کرده است.

در زمان ما، اهداف پراهمیت توسعه برای همه مردم دنیا، به‌طور عمده در اندیشه فلسفی پیشرفت ریشه دارد. معنای این ایده، این است که خدنگ زمانه همیشه به سمت بالا رفتن و بهتر شدن شرایط زندگی انسان نشانه می‌رود. بشر به‌طور فطری به تکامل و بهبود علاقه‌مند است و در این راه دائماً تلاش می‌کند؛ و به‌طور ذاتی در پی این است که از موقعیت فعلی به موقعیت مطلوب مورد تصور خود دست یابد. جهان امروز این اصل را به‌عنوان اصل اساسی پذیرفته است که سکون، تکرار و رجوع به گذشته (عقب‌گرد) اصل نیست، بلکه حرکت و تغییر و پیشرفت اصل است. بدین ترتیب است که دنیای امروز را غوغای ترقی و پیشرفت فراگرفته است.

بااین‌حال همچنان یک سؤال بزرگ وجود دارد و آن‌هم این است که وقتی از پیشرفت یا توسعه صحبت می‌کنیم دقیقاً از چه حرف می‌زنیم. مدت‌هاست که ایرانیان - چیزی نزدیک به یک قرن- در پی یافتن جوابی برای عدم پیشرفت و توسعه‌یافتگی خود هستند. اولین مواجهه ایران با غرب، ابتدا این سؤال (دلیل برتری غرب) را در ذهن حاکمان ما ایجاد کرد و پس‌ازآن به دغدغه روشنفکران ایرانی تبدیل گردید. به‌رغم تلاش‌های بسیار - هم در عرصه عمل و هم در وادی نظر - نتیجه هیچ‌گاه دلخواه نبوده است. برخی معتقدند که اصلی‌ترین دلیل این امر آن است که ما نه‌تنها در حوزه عمل تعریف مشخصی از توسعه نداریم بلکه در حوزه نظر نیز نتوانسته‌ایم مفهومی روشن از توسعه ارائه دهیم. به تعبیری در ایران اساساً نمی‌دانیم وقتی از درباره توسعه صحبت می‌کنیم به چه چیز ارجاع می‌دهیم و چه برداشتی از آن در ذهنمان است. به همین دلیل دقیقاً معلوم نیست به مطالعه چه چیز می‌پردازیم و به همین دلیل سوژه موردمطالعه شفاف نیست. به تعبیری آشفتگی و ابهام معنایی گریبان گیر مطالعات ایرانی توسعه است. جالب است که طبق تحقیق دکتر فرشاد مؤمنی در مقاله 50 سال تجربه برنامه‌ریزی توسعه در ایران، در هیچ‌یک از برنامه‌های توسعه تعریف مشخصی از خود توسعه وجود ندارد.

 این در حالی است که اگر برنامه‌ريزان در يك نظام، بر ترميم مفهوم توسعه دچار خطا و اشتباهات اساسي شوند، نتيجه رسيدن به يك شرايطي است كه آن را ضد توسعه (Anti Development) مي‌ناميم. لذا در چنين فضايي، منابع نه‌تنها به توسعه همه‌جانبه منجر نمي‌شود، بلكه می‌تواند عامل بروز يك جريان ضد توسعه نیز باشد.

ماحصل نگاه جدید به مفهوم توسعه را می‌تواند در زمینه هدفمند شدن مطالعات توسعه جستجو کرد. به‌طوری‌که امروزه دیگر نظرات کلان و عام توسعه‌ای جای خود را به مطالعات هدفمند توسعه داده‌اند. در رویکرد جدید، نسخه‌های درمانی هر منطقه بر اساس منابع و مزیت‌های نسبی آن منطقه تجویز می‌رود نه بر مبنای یک الگوی واحد و از پیش تعیین‌شده. درواقع، توسعه در این معنا بیشتر از هرزمانی رنگ و بوی انسانی به خود می‌گیرد؛ یعنی توسعه به‌جای هدف‌گذاری بر مقوله‌هایی مانند رشد اقتصادی، صنعتی شدن، بزرگ شدن و غیره، انسان و جامعه انسانی را هدف گرفته و در راستای تعالی بخشی به آن تعریف می‌رود. در چنین گفتمانی است که مفاهیمی مانند توسعه پایدار، توسعه محلی یا توسعه بومی معنا پیدا می‌کنند. این بدان معنا نیست که مؤلفه‌هایی مانند رشد اقتصادی و صنعت را می‌بایست کنار گذاشت. بلکه منظور آن است که مؤلفه‌های نامبرده خود به‌عنوان هدف توسعه در نظر گرفته نمی‌شوند و هدف، سعادت و خوشبختی انسان و جامعه انسانی است.

خوشبختانه در ایران پس از آزمون‌وخطاهای بسیار، امروزه اعتقاد غالب بر این است که توسعه بیش از آن‌که از یک الگوی واحد پیروی کند مبتنی بر منابع و مزیت‌های منطقه‌ای است. بر این اساس، هر استان، شهرستان، شهر و حتی روستا می‌تواند الگوی منحصربه‌فرد خود را برای توسعه در پیش گیرد. برای این منظور کافی است منابع و مزیت‌های هر منطقه به‌درستی مورد شناسایی قرارگرفته و برای بهره‌مندی هر چه‌بهتر آن منابع در جهت توسعه انسان‌محور برنامه‌ریزی شود. در پایان این بخش ذکر این نکته ضروری است که انسان تنها به نسل امروز محدود نمی‌شود و نسل‌های آینده را نیز در برمی‌گیرد؛ بنابراین توسعه انسان‌محور، توسعه‌ای است که منابع و به‌طورکلی طبیعت را به سود یک نسل و به ضرر دیگر نسل‌ها به مصرف نمی‌رساند.

علیرضا عرشیان- بخشدار زارچ